Zmiany w prawie pracy, które wejdą w życie w najbliższym czasie, dopuszczają przeprowadzanie przez pracodawcę kontroli trzeźwości i na tych samych zasadach kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach narkotyków.

Jakie warunki powinien spełnić pracodawca, by móc taką kontrolę przeprowadzać?

Zgodnie z nowymi przepisami kodeksu pracy, pracodawca przede wszystkim musi pamiętać o tym, że kontrola trzeźwości lub na obecność w organiźmie środków działających podobnie do alkoholu jest możliwa, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia:

• ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, lub
• ochrony mienia.

Celem badania prowadzonego przez pracodawcę jest stwierdzenie braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości. Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie wynosi oraz nie prowadzi do stężenia właściwego dla stanu po użyciu alkoholu.

Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

 Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Kto i w jaki sposób zatem może być kontrolowany?

Pracodawca musi przeprowadzić analizę i ustalić czy będzie kontrolować  wszystkich pracowników czy tylko określone grupy. Dokonując tych ustaleń musi kierować się przede wszystkim dopuszczalnym celem badania.

Kolejnym warunkiem jest posiadanie w zakładzie pracy odpowiedniego urządzenia, które umożliwia badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. Urządzenie takie musi posiadać ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Pracodawca powinien również określić sposób przeprowadzania badania, czas i częstotliwość. Pamiętając o tym, że kontrola trzeźwości,  nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika.

Ważną kwestią jest możliwość wprowadzenia badania zarówno pod kątem alkoholu, jak i innych środków odurzających, w celach prewencyjnych i nie tylko w stosunku do pracowników ale także wśród osób wykonujących pracę na innych zasadach. Może to dotyczyć osób wykonujących pracę np. na umowę zlecenia lub prowadzących działalność gospodarczą.

Grupa lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości i sposób jej przeprowadzenia, w tym rodzaj wykorzystywanego urządzenia, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, ustala się w:

• układzie zbiorowym pracy lub
• w regulaminie pracy albo
• w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Pracodawca musi poinformować pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości w sposób przyjęty u danego pracodawcy, czyli zapoznać z jednym z powyższych dokumentów, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.

Jakie środki może zastosować pracodawca, jeśli kontrola wykaże stan nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu lub obecność innych środków odurzających?

W takie sytuacji pracodawca ma prawo:

• nie dopuścić pracownika do wykonywania pracy,
• zastosować wobec pracownika karę porządkową,
• rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia.

Z uwagi na konsekwencje, zarówno pracodawca, obawiający się zakwestionowania np. powodu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jak i pracownik, którego np. niedopuszczono do wykonywania pracy, może wnioskować o ponowne przeprowadzenie badania przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Obecnie obowiązujące przepisy

Dotychczas zasady przeprowadzania badania trzeźwości pracownika są określone w art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z art. 17 ust. 3 ww. ustawy na żądanie kierownika zakładu pracy (pracodawcy), osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe. W obecnym stanie prawnym nie przewidziano natomiast regulacji określającej procedurę badania pracowników pod względem obecności w ich organizmie narkotyków. Powyższe oznacza, że  obecnie  brak jest podstaw prawnych do samodzielnego przeprowadzania przez pracodawcę kontroli pracowników na obecność w ich organizmach substancji odurzających. Zmiana przepisów w zakresie kontroli pod kątem trzeźwości była długo oczekiwana przez pracodawców. Wielu pracodawców przyjmie nowe przepisy z ulgą, gdyż od stanu pracowników zależy bezpieczeństwo mienia pracodawcy, innych pracowników, a nie rzadko jak w przypadku transportu publicznego, innych osób.

Podsumowanie

W tym artykule podsumowaliśmy część zmian w prawie pracy, które wejdą w życie niebawem i zdajemy sobie sprawę, że jest to czysto formalne podsumowanie problemu kontroli trzeźwości. Jak to zwykle bywa z nowymi przepisami, w wielu przypadkach zachodzi potrzeba ich interpretacji i dopracowania szczegółów praktycznych. Zapraszamy pracodawców i osoby reprezentujące zakłady pracy na nasze szkolenie ze zmian w prawie pracy ale też do śledzenia naszego bloga, aby pogłębiać wiedzę z tego zakresu. W trakcie szkoleń skupiamy się na praktycznym podejściu do przepisów kodeksu pracy.

Niewątpliwie wprowadzenie nowych regulacji w prawie pracy zwiększy bezpieczeństwo prawne pracodawców. Do tej pory wiele z działań pracodawców było kwestionowane i z uwagi na brak szczegółowych przepisów, pozwalało uniknąć pracownikom konsekwencji.

Można przyjąć, wprowadzane regulacje dotyczące przeprowadzenia przez pracodawców prewencyjnej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu odpowiadają na istniejącą potrzebę prawną i w większym stopniu niż dotychczas umożliwiają pracodawcy zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w miejscu pracy.

Jak oceniasz zmianę przepisów w zakresie kontroli trzeźwości? Zapraszamy do pozostawienia komentarza pod artykułem.